Preek
Preek van zondag 8 september 2024
De doop van de eunuch
Bij de eerste zin van onze lezing uit Handelingen bleef ik even haken. Daarin komen zowel Jeruzalem als Gaza voorbij. Filippus krijgt de opdracht naar de verlaten weg tussen die twee steden te gaan. Vandaag de dag bestaan ze allebei nog steeds, al liggen grote delen van Gaza nu in puin, en staan ze lijnrecht tegenover elkaar. De Knesset in Jeruzalem, Hamas in Gaza. Niemand wil daar de reeds lang verlaten weg van de vrede bewandelen. Maar hier in dit bijbelverhaal is er wel zo’n verbindingsweg tussen die twee steden, en vindt daarop een bijzondere ontmoeting plaats. Daar raken, zo neem ik aan, een Grieks sprekende Jood – Filippus – en een Grieks sprekende Ethiopiër – de eunuch – met elkaar in gesprek over een oude tekst uit de profeet Jesaja. En die tekst komt ongetwijfeld uit de Griekse vertaling van het Oude Testament – de in die tijd veel gebruikte Septuaginta. Grieks, weet u waarschijnlijk, was het Engels van die tijd.Dat is het tafereel dat Lucas ons schetst, uitmondend in de doop van de Ethiopiër, een hoge ambtenaar in zijn land. De man, hoorden we, was eerst al lezend in grote verwarring maar vervolgt zijn weg met vreugde. Ook als Filippus na zijn doop zomaar verdwenen is. Dat brengt deze man niet meer van zijn stuk. Samen met de bestuurder van de reiswagen, ze zijn met z’n tweeën, keert hij opgetogen terug naar huis. En het verhaal gaat dat deze eunuch de stichter van de Ethiopische kerk is geworden. Nog altijd een grote kerk met wereldwijd zo’n 36 miljoen leden. Daar kan de PKN, met een kleine 1,5 miljoen leden en na vandaag eentje extra, niet aan tippen.
Aan welk ander verhaal van Lucas doet ons dit denken? U had even bedenktijd: natuurlijk – de Emmaüsgangers! Ook daar keren twee mensen vanuit Jeruzalem naar huis, in hun geval het dorp Emmaüs. Maar dan is het Jezus zelf die zich vanuit het niets bij hen aansluit. En zoals Filippus dat doet vanuit Jesaja, zo geeft Jezus uitleg over wat er breder in het Oude Testament, in de Wet en Profeten zoal op hem van toepassing is. Die ontmoeting loopt niet uit op een doop maar op een maaltijd. In Emmaüs herkennen ze hem bij het breken van het brood, het andere teken dat als sacrament zo belangrijk wordt in de kerk. Er wordt gedeeld − en dan is Jezus, net als Filippus, zomaar verdwenen. Kijk, dan zijn wij het die als lezers in verwarring achterblijven. Want is dit nu een werkelijke ontmoeting of beschrijft Lucas hier een soort visionaire ervaring? Hoe dan ook, even rustig afscheid nemen was er blijkbaar niet bij.
Op deze bijzondere wijze geeft Lucas ons in twee parallelle verhalen mee waar we het van moeten hebben als gelovige en als gemeenschap in het voetspoor van Jezus. Op onze weg door het leven, vertellen deze verhalen, laten we ons voeden door woord en sacrament. Het gaat erom samen te blijven lezen in de Schrift, en samen met nieuwe ogen te zoeken naar de rijkdom in die oude, soms lastige maar altijd ook weer inspirerende verhalen. En ook gaat het erom samen Gods liefdevolle nabijheid te vieren in de liturgie, in ons zingen en bidden en in het bijzonder in de symboliek, de tekenen van water, brood en wijn, de sacramenten van Doop en Avondmaal. Als we dat samen, niet routineus maar op betrokken wijze volhouden, dan is en blijft de liturgie een pleisterplaats in ons leven. De plek van rust en bezinning waar we wekelijks God en elkaar kunnen ontmoeten en elke keer geestelijk gevoed worden. De plek waar we meekrijgen dat God ons nabij is als bondgenoot en dat Jezus met ons meegaat als onze reisgenoot. Dat is wat de Emmaüsgangers ervaren, en wat de eunuch in de ontmoeting met Filippus meemaakt. God is onze bondgenoot, Jezus onze reisgenoot op onze onvoorspelbare weg hier op aarde.
Een fragment uit de profeet Jesaja speelt hier een bijzondere rol. De eunuch leest in Jesaja 53 over een lijdende knecht die zwijgt, ook als hij wordt vernederd en gebukt gaat onder onrecht. Over wie gaat dat, vraagt hij aan Filippus? Om te beginnen, zou je zeggen, gaat dat over de profeet zelf, die in ballingschap leeft en daar veel te verduren krijgt. Jesaja is iemand die in Babel zijn vertrouwen op God niet opgeeft en blijft hopen op een terugkeer van zijn volk, of een deel van Israël, naar Jeruzalem. Maar hij wordt verguisd en geminacht, hij maakt ook allerlei fysieke ellende door en lijkt vruchteloos te sterven. Toch was hij – die lijdende dienstknecht − een mens naar Gods hart. Dat verhaal nu, legt Filippus aan de eunuch uit, past helemaal op dat van Jezus. Ook Hij was zo’n rechtvaardige die zich met hart en ziel toewijdde aan God en de mensen, maar ook Hij werd daar genadeloos op afgerekend. Hij stierf een pijnlijke dood aan het kruis nadat Hij in een duistere krachtenspel door mensen was verworpen. Hij kwam te dichtbij, Hij was bedreigend, ze wilden van hem af en stuurden aan op zijn dood. Maar God deed hem recht en wekte hem tot nieuw leven.
Dat verhaal spreekt de eunuch aan als gecastreerde man, ja hij kan het zo op zichzelf betrekken. Ook hij is zo’n gehavend en verguisd mens, al vroeg – waarschijnlijk door zijn ouders − ontmand en onschadelijk gemaakt, zodat hij aan het hof van de koningin kon werken zonder een gevaar voor haar te vormen. Iemand die nooit nakomelingen zou krijgen en ondanks zijn hoge positie altijd meewarig bekeken zou worden. Wat zou hij al die jaren zwijgzaam hebben moeten incasseren? Hij zal zichzelf herkennen in die lijdende knecht van Jesaja, die in Jezus opnieuw tot leven komt. En dan ervaart hij hier ook dat God, die Jezus ons laat zien, hem als eunuch niet afwijst. Dat God ook om hem geeft, juist in zijn kwetsbaarheid, en hem aanvaardt zoals hij is. Want God is liefde, in het bijzonder voor wie door het leven getekend worden, voor wie gebukt gaan onder vernederingen en vooroordelen, voor wie worden weggezet als minderwaardig, als niet één van ons: een vreemdeling, een Afrikaan, een zwarte man, nou ja – een man?
Daar wil deze man bij horen, bij deze God die door dik en dun je bondgenoot wil zijn, bij deze Jezus die als inspirerende reisgenoot met je meegaat. ‘Kijk, water’ zegt hij tegen Filippus. Waarom zou ik niet gedoopt kunnen worden? Oké, de catechese was aan de korte kant, maar dat mag geen bezwaar vormen. Zoals dat geldt voor ons allemaal, klein en groot, zo mag deze man zich gekend en geliefd weten door God en daarvan het teken ontvangen. Hij voelt zich thuis bij de wijze waarop Jezus, als lijdende rechtvaardige, deze liefde van deze God heeft belichaamd tot het einde. Ook hij wil leven van die liefde, ook hij wil zich laten voeden door woord en sacrament, ook hij wil het teken van Gods trouw en nabijheid ontvangen.
Kijk, zoiets doet de kerk nu al zo’n tweeduizend jaar en doen wij hier ook deze zondag. We laten in de lijn van Lucas de oude woorden op ons inwerken, zodat ze ons inspireren. En we zien samen uit naar het feest van de Doop, als sacrament van Gods nabijheid. Dat houdt ons op de been, op onze reis door het leven. Amen
terug
Kerkdiensten:
Zondag 6 oktober 9.15 uurGrote Kerk - Protestantse gemeente
Tweede zondag van de herfst
Opnamen livestream
Tijdens de diensten worden opnamen gemaakt t.b.v. de livestream. Aan beide zijden naast de banken hangt een camera aan de pilaar.Wilt u niet herkenbaar in beeld komen, zorg dan dat u in de banken achter de camera's plaats neemt.
Uitzenden van een kerkdienst
Op kerkdienstgemist.nl hebben we een gemeenschappelijke online omgeving met de Hervormde gemeente. U kunt daar onze protestantse eredienst van 11.00 uur volgen.
YouTubekanaal met filmpjes
Op het YouTube kanaal van onze gemeente zijn speciaal opgenomen filmpjes te bekijken.De link naar het dit kanaal is: you tube kanaal pkn Wijk bij Duurstede