Preek van zondag 29 mei 2022
Preek van zondag 29 mei 2022
Jesaja 54, 1-8 en Ruth 3Het leven kent onverwachte wendingen. Ruth had zich vast niet kunnen indenken dat er voor haar nog een andere toekomst zou kunnen gloren dan die van mantelzorger van haar oud geworden schoonmoeder. Tot nu toe had ze zich tevreden moeten stellen met een bestaan in de marge en was ze aangewezen op steun van de plaatselijke voedselbank. Houd maar eens je rug recht als jou vernederende blikken van anderen worden toegeworpen. Hoe voorkom je dat je je gevoel van eigenwaarde verliest? Zeker op een buitenlandse zullen de inwoners van Bethlehem ook wel het nodige commentaar hebben gegeven. Sommigen hebben haar misschien wel trots en verwaand gevonden. Anderen zullen haar handigheid wel hebben gezien als een vorm van fraude. Hoe kan het dat zij veel meer graan in haar omslagdoek naar huis weet mee te nemen dan de anderen? Moet daar niet nader onderzoek naar worden ingesteld? Is hier niet sprake van toeslagenfraude? Buitenlanders kun je niet vertrouwen, zullen boze tongen hebben beweerd. Voor je het weet probeert deze Moabitische onze eigen mannen in te palmen. Wat doet een loslopende weduwe als Ruth in een stadje als Bethlehem? Nee, buitenlanders kun je beter kwijt dan rijk zijn.Voor een buitenlandse is Bethlehem een slangenkuil. Ze moet op haar tellen passen en kan zich geen misstap veroorloven. En toch moet ze ook haar kansen waarnemen. Haar schoonmoeder Noömi zegt dat ze al haar moed moet verzamelen om haar toekomst veilig te stellen. Ze moet zich kleden als een bruid en zichzelf beschikbaar houden voor Boaz. In welke zin beschikbaar houden? Als hij klaar is met het wannen van het graan, gegeten en gedronken heeft en onder de dekens is gekropen om te slapen, moet ze zich stilletjes bij hem voegen. Ze moet de dekens optillen en zichzelf neervlijen aan zijn voeteneinde. Maar dat is toch dubbelzinnig? Dan zinspeel je toch op seks. Dat is waar de MeToo beweging ons juist gevoelig voor willen maken. Machtige mannen dwingen vrouwen in een ondergeschikte positie tegen hun zin seks met hen te hebben. Macht corrumpeert en degradeert vrouwen tot seksobject. Adviseert Noömi haar schoondochter om Boaz tot seks te verleiden? Natuurlijk is het spel wat zich hier ontvouwt niet zonder risico. Er zit een toespeling in op erotiek, maar dat is niet de zaak zelf. Ruth ontkleedt zichzelf niet als ze onder de lakens schuift bij de – waarschijnlijk – naakte Boaz. Ze kruipt niet naast hem, slaat geen arm om hem heen om hem te verleiden tot verdere intimiteit. Ze blijft aan zijn voeteneind. Er is hooguit intimiteit op afstand. Intimiteit met kleren aan. In ieder geval bij haar. Erotiek met kleren aan is overigens vaak spannender dan zonder. Erotiek met kleren aan maakt duidelijk dat je niet zomaar te nemen bent, maar dat je wel open staat voor het spel van aantrekken en afstoten. Maar het mag niet te snel gaan. Er moet eerst een veilige bedding worden geschapen, voordat de kleren uit kunnen. Seks om de seks lijkt op het eerste gezicht aantrekkelijk en helemaal van onze tijd, maar de kans op een kater is groot als het niet meer dan een vrijblijvend avontuur blijkt te zijn. Ruth komt Boaz nabij, maar houdt ook gepaste afstand om de zaak niet te schaden. Wat is dan de zaak? Ruth en Noömi zijn beiden verarmde weduwen. Maar ze zijn niet zonder rechten. De financiële schuld die ze hebben opgebouwd, hebben ze voorlopig kunnen dekken met de opbrengst van het verpanden van de akker van Elimelech. Als een familielid dit onderpand zou kunnen terugkopen, zouden de vrouwen weer een eigen bestaan kunnen opbouwen. En laat Boaz nu een familielid zijn dat in de positie is om hen vrij te kopen. Er is nog een ander die hiervoor eerder in aanmerking komt, maar die moet wel beseffen dat met het loskopen van de akker ook de vrouw – Ruth – tot vrouw genomen moet worden. In het verhaal wordt het loskopen van de akker gekoppeld aan het huwen van de weduwe van de oorspronkelijke eigenaar. Noömi is daarvoor te oud, maar Ruth de weduwe van Kiljon een van de erfgenamen van Elimelech, niet. Loskopen van de akker betekent hier dus de verplichting van het zwagerhuwelijk aangaan, waarbij de loskoper uit naam van de overleden echtgenoot een kind verwekt bij de weduwe. Deze twee verarmde weduwen hebben rechten en Boaz is degene die met zijn vermogen deze rechten kan waarmaken en hen kan vrijkopen. Wil hij dat? Ruth wil in ieder geval wel de bruid van Boaz zijn. Ze heeft zich al in haar mooiste jurk gestoken en zichzelf besproeid met de allerfijnste parfums. In dit plan proef je haar ondernemingslust en daadkracht. Wat een sterke vrouw is zij. Maar er is nog iets wat onze aandacht vraagt. In Jesaja 54 horen we hoe Israël zich ten tijde van de ballingschap heeft gevoeld. Als een onvruchtbare vrouw, die nooit een kind heeft gebaard. Als een verstotene. Als een verlaten wanhopige vrouw. Maar de Heer heeft zich over het volk in ballingschap ontfermd. Hij heeft zijn mantel over hen uitgespreid en heeft hen vrijgekocht met een eeuwigdurende liefde. Bijna dezelfde woorden en dezelfde beelden, maar dan gaat het niet over een enkel persoon, maar over een heel volk. En ook wij kunnen wel eens het gevoel hebben geestelijk gesproken in niemandsland terecht te zijn gekomen, net als de Joodse ballingen, net als Ruth. We staan droog omdat de bron van de liefde binnen in ons is opgedroogd. Wie houdt er nog van ons? Voor wie betekenen we nog wat? Kunnen we er net zo goed niet zijn of niet zijn geweest? Zijn er mensen die ons zullen missen? Komen deze vragen diep van binnen tot leven en blijven antwoorden uit, dan kan een sterk gevoel van eenzaamheid en verlatenheid ons overvallen. Totdat we beseffen dat er een is die om ons geeft. Wie in de beschutting van de Allerhoogste woont en overnacht in de schaduw van de Ontzagwekkende, zegt tegen de Heer: ‘Mijn toevlucht, mijn vesting, mijn God, op u vertrouw ik.’ Zou dat licht ook bij ons kunnen doorbreken? Zou je je kunnen omkeren uit de wanhoop en verlatenheid en je kunnen toevertrouwen aan die twee onzichtbare armen die de Eeuwige om je heen slaat? Even leek het erop dat Hij je in de steek had gelaten net als de Joodse ballingen net als Ruth, maar nu weet je dat Hij zijn Geest stuurt, die je bijstaat en in alle aanvechting de rots is waarop je kunt bouwen. Een rots die je weer nieuw zelfvertrouwen geeft. Een losser die je vrijkoopt en je je ondernemingslust weer teruggeeft. Voor Ruth is Boaz deze rots in de branding. Zijn naam betekent ook: ‘in hem is kracht.’ En terwijl Boaz Ruth in de ogen kijkt zal hij de opdracht hebben herkend die zij hem geeft: ‘Boaz, word mijn losser. Koop mij vrij. Ik zal jouw bruid zijn en je niet teleurstellen.’ Dat is de zaak die hier speelt. Een krachtige vrouw die een man in zijn kracht zet en hem bepaalt bij de taak die hij heeft te vervullen. Met de nodige handigheid en slimheid, want er is nog een andere losser die het eerste recht van spreken heeft. Maar Boaz zal hem wel moeten duidelijk maken dat deze met de akker ook Ruth krijgt en bij haar een kind moet verwekken. Maar als de betreffende persoon dat te horen krijgt, deinst hij terug, want dat zorgt voor herrie in de tent. Zijn eigen vrouw zal dit niet pikken. En zo komt voor Boaz de weg vrij om Noömi en Ruth vrij te kopen. De akker komt weer in het bezit van de twee weduwen. Ze kunnen verder met een eigen onderneming. En Ruth is bereid de vrouw van Boaz te worden. Ja voor zo’n vrouw zou je als man toch door het vuur willen gaan? Passie moet eerst worden ingebed in een veilig kader. Is dat er eenmaal dan mag de passie ook haar vuur in ons hart verspreiden en twee mensen tot een eenheid samensmeden. Met erotiek is niks mis. Erotiek is zelfs noodzakelijk om de band tussen twee mensen met elkaar te smeden. Natuurlijk moet je met elkaar praten. Maar niet eindeloos. Je zult als partners ook met elkaar moeten vrijen. We zijn nu eenmaal niet alleen geestelijke maar ook lichamelijke wezens en met onze lichaam geven we de ander een thuis. De ander seksueel begeren is geen zonde. Ook God begeert ons. Niet seksueel, maar toch. Hij eist exclusief onze aandacht op. Hij wil er voor ons zijn en staat niet toe dat wij in plaats van Hem een ander nemen. Hij verlangt dat wij als kerkelijke gemeenschap samen een lichaam vormen. Een lichaam dat tempel is van de heilige Geest. Die wil Hij in ons uitstorten, zodat we aan den lijve ervaren hoe wij samengesmeed worden tot een geestelijke eenheid met Hem en met elkaar. Opdat zijn eeuwigdurende liefde voor altijd in het lichaam van de gemeente woont. Een liefde die de kracht van het offer kent. Het offer dat Ruth bereid was te brengen en haar voor altijd met Boaz verbond. | ||
| terug | ||