Preek van zondag 23 mei 2021, Pinksterviering Preek van zondag 23 mei 2021, Pinksterviering

In de Geest van Jezus

 

Vandaag lijken Pasen en Pinksteren op één dag te vallen. Want de liturgie die klaar stond voor Pasen, toen de doop van Syl helaas niet kon doorgaan, hebben we grotendeels naar vandaag kunnen overhevelen. Natuurlijk, we lezen niet, zoals op Pasen, over de opstanding maar over de Geest die Jezus aan zijn leerlingen doorgeeft. Verder zijn enkele Paasliederen in Pinksterliederen veranderd. Maar het doopgebeuren, zoals dat samen met Eva en Cor was doorgenomen, dat kon zo mee naar vandaag. En aangezien je in een doopdienst, en dat geldt eigenlijk voor elke dienst, niet te lang mag preken, begrijpt u dat ik deze week een makkie had. Alhoewel, het is wel Pinksteren…

Je hoort iemand nog wel eens zeggen, als hij of zij ergens geen fiducie in heeft: dat gebeurt pas als Pasen en Pinksteren op één dag vallen. Het duurde even voor ik als kind de betekenis begreep: dat gebeurt dus nooit! Het is wat de volksmond kent als ‘wachten op sint Juttemis’. Dat is heel lang want Juttemis is een heilige die niet bestaat. Zo kent de literatuur het ‘wachten op Godot’, dat is een ongrijpbaar personage dat maar niet komt opdagen. Wel zijn er ondertussen talloze interpretaties losgelaten op dit toneelstuk van Samuel Beckett. Zou het ooit komen ‒ soms vraag je je af of dit ook niet geldt voor het koninkrijk, de nieuwe wereld van God, zoal Jezus ons dat heeft beloofd. Is dat ook geen illusie en wachten we als kerk op iets dat nooit zal gebeuren? Wordt dat nog wat, kon Gerard Reve uitdagend vragen.

Zoiets lijkt ook van toepassing op het voortslepende conflict tussen Joden en Palestijnen. Na een nieuwe ronde van geweld en de voorspelbare wapenstilstand is het nu weer wachten, niet op vrede maar ongetwijfeld op de volgende uitbarsting. Want vrede is verder weg dan ooit, met twee partijen die enkel de taal van de oorlog kennen. Ook vrede in Israël lijkt iets voor de dag dat Pasen en Pinksteren samenvallen. Of het besef moet doordringen, las ik deze week nog, dat ‘als de Palestijnen geen thuis hebben, ook de Israëliërs geen thuis hebben. ‘ Dat zijn niet de woorden van een dreigende Palestijn maar van een wijze joodse schrijver, David Grossmann,  die zelf een zoon verloor in de eindeloze strijd. Hoe dan ook hebben beide volken een thuis, een eigen veilige plek nodig, wil het vrede kunnen worden.

Bij Johannes ‒ dat is het goede nieuws van vandaag ‒ lijkt het onmogelijke wel mogelijk. Bij hem vallen Pasen en Pinksteren echt op één dag. Dat vertelt de korte lezing van vandaag. Bij Johannes komt alles samen op de eerste dag van de week, de dag van de opstanding van Christus. Die dag begint al vroeg in de ochtend met Maria Magdalena. Zij komt naar het open graf van Jezus, en heeft dan een wonderlijke ontmoeting met haar levende Heer. Ze is in het begin zo in de war dat ze denkt dat Hij de tuinman is. Zo is het Pasen, in alle vroegte. En diezelfde dag, in de avond, is het ook meteen Pinksteren. Die avond staat Jezus opeens in de ruimte waar zijn leerlingen zich verschuilen en groet Hij hen met vrede. En, vertelt Johannes, dan blaast Hij hen de heilige Geest toe. Zo deelt Jezus de kracht, wijsheid en inspiratie uit die hem bezielen en hem – kun je zeggen ‒ tot zoon en afgezant van God maakten. Zo wordt het meteen Pinksteren op de eerste Paasdag!

Dit fragment uit Johannes wordt wel ‘Klein Pinksteren’ genoemd. Mooi gevonden maar niet correct. Alsof er ook nog een Groot Pinksteren moet komen, in de trant van Lucas, met wind en vuur. Nee, hier gaat het om eenzelfde ervaring onder de eerste christenen. In hen komt iets ongrijpbaars en gedrevens tot leven dat ze heilige Geest gaan noemen. En daar maakt iemand als Lucas een groots, spectaculair verhaal van. Maar Johannes houdt het klein en intiem. Bij hem geen stormachtig gebeuren met tongen van vuur, maar een mooi subtiel gebaar: als Jezus hen de heilige Geest meegeeft, dan blaast Hij over zijn leerlingen. Dat blazen vinden wij misschien wat vreemd, maar dat bijbels gezien meteen aan Genesis denken, het scheppingsverhaal, als het over de eerste mens gaat. Dan wordt Adam door God gevormd uit het stof van de aarde, en dan krijgt hij van God de levensadem ingeblazen. Dat – begrijpen we vandaag de dag ‒ is geen actuele kennis of informatie, geen lesje geschiedenis of biologie waarmee je op je eindexamen kunt aankomen. Maar op deze manier vertelt de Bijbel ons: pas als Gods geest in ons gaat werken, pas dan komen we echt tot leven en worden we mensen naar zijn beeld. Die Geest van God, waar Jezus zo vol van was, leert ons als mens te geloven, te hopen en bovenal lief te hebben: God, de naaste, onszelf. Want in de liefde komt alles samen.

Bij Lucas kun je de indruk krijgen dat de Geest iets heel nieuws is dat zomaar uit de hemel komt vallen. Bij Johannes is er geen misverstand mogelijk: het is de geest van Jezus die hier overgaat op zijn leerlingen. In zijn geest nemen zij het stokje over, zijn geest omringt hen met kracht en inspiratie. Dat gaat om de menslievendheid van Jezus, zijn aandacht voor wie niet meetelt, zijn aanvaarding van wie zich afgewezen voelt. Dat gaat om zijn genade voor wie lijdt onder schaamte of schuld, zijn troost voor wie diep verdriet kennen, zijn weerstand tegen wat het leven van een kwetsbaar mens nog verder ondermijnt. In die geest van liefde mogen zij, mogen ook wij als zijn volgelingen de boodschap van Jezus uitdragen, in heel ons doen en laten.

Dat is ook wat Syl meekrijgt in zijn doop. Want je wordt niet alleen gedoopt met water, maar bij die doop krijg je ook – in de handoplegging en zegen – iets mee van de geest van Jezus. Ooit sprak Johannes de Doper, de voorloper van Jezus die hem doopte in de Jordaan, deze bijzondere woorden: zie, ik heb jullie gedoopt met water, maar Hij die na mij komt – Jezus ‒ die zal jullie dopen met de heilige Geest. Daar komt Pinksteren al om de hoek kijken. Wie gedoopt wordt, krijgt al iets mee van de Geest van Jezus, de Geest die Hij al bij zijn doop ontving van God. Die Geest gaat vanaf dat moment , dat Pasen en Pinksteren op één dag vielen, de wereld door. Die Geest waait ook vandaag! Amen
terug